Դադաիզմը, ավանգարդ արվեստի շարժում, որը ի հայտ եկավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, զգալիորեն ազդեց կոնցեպտուալ արվեստի և Ֆլյուքսուսի զարգացման վրա։ Ավանդական գեղարվեստական պայմանականությունները մարտահրավեր նետելով և արվեստի ստեղծման արմատական, ոչ ավանդական մոտեցումներ ընդունելով՝ դադաիզմը ճանապարհ հարթեց կոնցեպտուալ և կատարողական ասպեկտների համար, որոնք բնութագրում են և՛ կոնցեպտուալ արվեստը, և՛ Ֆլյուքսուսը:
Դադաիզմի ծագումը
Դադաիզմը ծագել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի փոթորկալից տարիներին, որի էպիկենտրոնը գտնվում է Ցյուրիխում (Շվեյցարիա): Դա պատասխան էր պատերազմի սարսափներին և ձգտում էր տապալել ժամանակի գերակշռող մշակութային և գեղարվեստական նորմերը: Դադաիստները մերժում էին ռացիոնալությունը, արժեւորում էին անհեթեթությունը և ընդունում էին անհեթեթությունը՝ հաճախ իրենց ստեղծագործություններում ներառելով պատահականության և պատահականության տարրեր:
Ազդեցությունը կոնցեպտուալ արվեստի վրա
Դադաիզմի կողմից արվեստի ավանդական ձևերի մերժումը և արմատական գաղափարների, հասկացությունների և նյութերի անսովոր օգտագործումը հիմք դրեցին կոնցեպտուալ արվեստի առաջացմանը: Կոնցեպտուալ արվեստը առաջնահերթություն է տալիս արվեստի գործի հիմքում ընկած գաղափարին կամ հայեցակարգին, քան դրա տեսողական կամ նյութական ձևը: Դադաիստական շեշտադրումը հակաարվեստի և ավանդական գեղարվեստական միջոցների և գործընթացների ապակառուցման վրա մեծ արձագանք ունեցավ 1960-ականներին և 1970-ականներին ի հայտ եկած հայեցակարգային արվեստի շարժմանը:
Արվեստագետներ, ինչպիսին է Մարսել Դյուշանը, ինչպես դադաիզմի, այնպես էլ կոնցեպտուալ արվեստի նշանավոր դեմք, մարմնավորեցին դադաիստական սկզբունքներից կոնցեպտուալ արվեստի անցումը: Դյուշանի հանրահայտ պատրաստուկները, ինչպիսին է նրա միզարանը, որը վերնագրված է «Շրվան», վիճարկում էր արվեստի բուն էությունը՝ լղոզելով առօրյա առարկայի և արվեստի գործի միջև եղած տարբերությունը, որը կենտրոնական հայեցակարգ է ինչպես դադաիզմի, այնպես էլ կոնցեպտուալ արվեստի շարժման համար:
Fluxus-ի առաջացումը
Fluxus-ը՝ արմատական և էքսպերիմենտալ արվեստի շարժում, որը ի հայտ եկավ 1960-ականներին, մեծապես ազդվել է դադաիստական սկզբունքների վրա, մասնավորապես՝ ավանդական արվեստի նյութերից հրաժարվելու և ներկայացման, հանդիսատեսի մասնակցության և արվեստի օբյեկտի ապանյութականացման վրա: Դադաիստական ներկայացումները և իրադարձությունները ծառայեցին որպես Fluxus իրադարձությունների կատարողական և ինտերակտիվ ասպեկտների նախադրյալ:
Դադաիզմի «հակաարվեստի» ոգին, որը ձգտում էր մարտահրավեր նետել և խաթարել ավանդական գեղարվեստական պրակտիկան, ուժեղ արձագանք ունեցավ Ֆլյուքսուսի էթոսի հետ: Շարժումը ընդգրկում էր ինտերմեդիա՝ լղոզելով սահմանները արվեստի տարբեր ձևերի միջև և ձգտում էր արվեստը ինտեգրել առօրյա կյանքում՝ արտացոլելով դադաիստական մղումը քանդելու արվեստի և սովորականի միջև պատնեշները:
Ժառանգություն և ազդեցություն
Դադաիզմի ժառանգությունը շարունակում է արձագանքել կոնցեպտուալ արվեստի և Ֆլյուքսուսի ոլորտներում: Նրա արմատական և դիվերսիոն ոգին, զուգորդված գաղափարների ուժի շեշտադրմամբ և գեղարվեստական ավանդույթների ապակառուցմամբ, հիմք դրեցին ժամանակակից արվեստի հայեցակարգային և կատարողական շրջադարձին: Վիճարկելով այն գաղափարը, թե ինչ կարող է լինել արվեստը, դադաիզմը բացեց գեղարվեստական արտահայտման նոր ուղիներ՝ ի վերջո ճանապարհ հարթելով կոնցեպտուալ արվեստի և Ֆլյուքսուսի առաջացման համար: